Όσο πλησιάζει ο καιρός της θερινής εξεταστικής περιόδου όλο και περισσότεροι μαθητές και φοιτητές καλούνται να ανταποκριθούν σε κουραστικές, ενίοτε εξαντλητικές, αλλά πρωτίστως αγχωτικές ημέρες διαβάσματος ανάλογα με την εκπαιδευτική βαθμίδα στην οποία βρίσκονται.
Οι μαθητές της Γ΄Λυκείου φαίνεται να καταγράφουν τα μεγαλύτερα ποσοστά άγχους, απότοκο της αντίληψης ότι οι Πανελλαδικές αποτελούν τις σημαντικότερες εξετάσεις του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος οι οποίες θα τους εξασφαλίσουν το εισιτήριο στην φοιτητική ζωή, καθώς και την πύλη για καλύτερη επαγγελματική εξέλιξη και διαβίωση στην ενήλικο ζωή.
Στο πλαίσιο αυτό, πολλές φορές, οι εξεταζόμενοι, υιοθετούν συμπεριφορές και φτάνουν σε υπερβολές που δύναται όχι μόνο να έχουν επίπτωση στην απόδοσή τους ως προς τις εξετάσεις, αλλά ακόμα και να τους οδηγήσουν στην λήψη ιατρικής φροντίδας και συμβουλής σε δομές υγείας.
Ένα από τα συνηθέστερα λάθη των εξεταζόμενων, είναι ή η έναρξη του καπνίσματος ή η αύξηση των ημερήσιων τσιγάρων ως ένα μέσο αποφόρτισης και διαχείρισης τους άγχους θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό θα αυξήσουν την αυτοσυγκέντρωση και θα αποτρέψουν την υπνηλία προσδοκώντας περισσότερο και ποιοτικότερο διάβασμα. Όμως η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική, αφού όταν κάποιος ανάβει για πρώτη φορά τσιγάρο, μπορεί να αισθανθεί ναυτία, ζαλάδα, κεφαλαλγία ή αδιαθεσία. Εφόσον συνεχίσει να καπνίζει, ξεκινά ο εθισμός λόγω της επίδρασης της νικοτίνης στον ανθρώπινο οργανισμό, χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους περισσότερους νεαρούς καπνιστές. Η συστηματική λήψη νικοτίνης θα οδηγήσει αποδεδειγμένα σε αθροιστική αύξηση των νικοτινικών υποδοχέων στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα ο καπνιστής να χρειάζεται ολοένα και μεγαλύτερη ποσότητα νικοτίνης, από την οποία δύσκολα θα μπορέσει να απεξαρτηθεί αργότερα.
Mια νέα τάση, με αυξημένη δημοφιλία στις νεαρές ηλικίες, είναι η χρήση των νέων καπνικών προϊόντων, όπου πιθανά συστατικά, αρωματικοί παράγοντες, αερολύματα και παράγωγα αμφιβόλου προέλευσης και ποιότητας να θεωρούνται ως ένας εναλλακτικός και μοντέρνος τρόπος καπνίσματος. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι τα νέα καπνικά προϊόντα δεν έχουν μελετηθεί ακόμα επαρκώς, ενώ δεν υπάρχουν ξεκάθαρα συμπεράσματα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.
Αν και η φράση, “Επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως” είναι η πλέον επιλέξιμη τακτική που δίνεται ως συμβουλή και από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, λόγω του πολύωρου ημερήσιου προγράμματος στο σχολείο ή στο φροντιστήριο, οι μαθητές συνήθως επιλέγουν τις βραδινές και μεταμεσονύκτιες ώρες για μελέτη με παράλληλη κατανάλωση ροφημάτων καφεΐνης ή διαφόρου τύπου ενεργειακών ποτών. Η σημασία και η χρυσή συμβολή του ποιοτικού ύπνου κατέχει πολύ υψηλή θέση τόσο στην σωματική, ψυχική και πνευματική ξεκούραση όσο και στην καλύτερη αφομοίωση της γνώσης. Ο επαρκής ύπνος θα συμβάλλει στην ταχύτερη εμπέδωση του πλήθους των πληροφοριών, στη βελτίωση της μνήμης και συγκέντρωσης, ενώ παράλληλα θα δώσει και τον απαραίτητο χρόνο στον εγκέφαλο να αναπαυτεί για να ανταπεξέλθει σε υπέρμετρα απαιτητικές συνθήκες.
Ένας επιπλέον εκλυτικός παράγοντας κατακερματισμού του ύπνου είναι η υπέρμετρη χρήση των κινητών τηλεφώνων, φορητών υπολογιστών και laptop τα οποία έχουν ενταχθεί μετά την περίοδο της πανδημίας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, ως τον σύγχρονο τρόπο μελέτης. Έχει παρατηρηθεί ότι τις περισσότερες φορές, οι μαθητές ακόμα και αφού έχουν ολοκληρώσει τις μαθησιακές υποχρεώσεις, δεν αποχωρίζονται εύκολα το κινητό τους το οποίο αποτελεί πια την προέκταση του χεριού τους. Το εκπεμπόμενο φως, καθώς και η συνεχιζόμενη ροή λήψης μηνυμάτων ή ειδοποιήσεων καθυστερεί ιδιαίτερα την έλευση του ύπνου, διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό και την παραγωγή μελατονίνης, με τους ειδικούς να συστήνουν τη χρήση τους στο απολύτως απαραίτητο.
Πολύτιμος σύμμαχος στις εξετάσεις παραμένει η ισορροπημένη διατροφή, περιορισμένη σε λιπαρά και πλούσια σε υδατάνθρακες, με τα φρούτα και λαχανικά να είναι πολύ ψηλά στις διατροφικές επιλογές, χωρίς να λησμονείται η επαρκής ενυδάτωση με νερό και φρέσκους χυμούς. Πειραματισμοί τελευταίας στιγμής, κατανάλωση μη θρεπτικών γευμάτων ή αμφιβόλου ποιότητας συμπληρωμάτων προς διέγερση της διαύγειας και της έντασης της μελέτης μπορεί να αποδειχθούν άκρως επικίνδυνα για την υγεία.
Θεμελιώδες στοιχείο για την επιτυχία στις εκάστοτε εξετάσεις είναι η διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων και κυρίως του άγχους, το οποίο δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο των εξεταζόμενων μαθητών αλλά και των ίδιων των κηδεμόνων που πολλές φορές το μεταφέρουν στους εξεταζόμενους. Ψυχραιμία, ηρεμία, αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση και πίστη στις δυνάμεις μας θα πρέπει να κυριαρχούν στις σκέψεις και στα συναισθήματα προ των εξετάσεων. Κάθε εξεταζόμενος είναι επιτυχημένος και νικητής ανεξάρτητα αποτελέσματος, με το μέλλον να επιφυλάσσει άφθονες ευχάριστες εκπλήξεις και τόσες μετατροπές σχεδίων που πολλές φορές είναι αδύνατον να προβλεφθούν στο άμεσο επαγγελματικό τους πλάνο.
Καλή επιτυχία σε όλους και όλες!
Δρ.Τσικρικά Σταματούλα, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Πρόεδρος Ομάδας Προαγωγής Υγείας, Ιατρικής Εκπαίδευσης και Διακοπής Καπνίσματος Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, Πρόεδρος Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας
